Wzd, Wet zorg en dwang

De Wet Zorg en Dwang

Op 1 januari 2020 is de nieuwe Wet zorg en dwang (Wzd) in werking getreden, als opvolger van de Wet Bopz. De Wet zorg en dwang is van toepassing op onvrijwillige zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie). De achterliggende gedachte om de nieuwe wet in te voeren is onder meer dat de Wet Bopz onvoldoende aansloot op de zorgverlening aan deze cliënten. 2020 is een overgangsjaar en vanaf 1 januari dienen de procedures en de klachtenregeling Wzd klaar te zijn. Zorgverleners zijn dan verplicht om een klachtenregeling en klachtencommissie Wzd aan te kunnen bieden aan hun cliënten.

De kern van de wet is ‘Nee, tenzij’; uitgangspunt is dat dwangmaatregelen niet thuishoren in de zorg voor ouderen en gehandicapten. Dat wil zeggen dat de zorgverlening aan cliënten zoveel mogelijk op vrijwillige basis moet plaatsvinden. Gevaarlijke situaties moeten altijd met vrijwillige zorg worden opgelost, ook bij ernstig probleemgedrag.

Onvrijwillige zorg wordt alleen toegepast als het niet anders kan.

Op wie is de Wzd van toepassing?

De Wzd gaat over onvrijwillige zorg en is van toepassing op cliënten:

1. die vanwege een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie) en/of een verstandelijke beperking op grond van de Wet langdurige zorg (Wlz) een indicatiebesluit van het CIZ hebben ontvangen of
2. van wie uit een verklaring van een ter zake deskundige arts blijkt dat zij in verband met een psychogeriatrische aandoening of verstandelijke beperking zijn aangewezen op zorg op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015), de Zorgverzekeringswet (Zvw) of de Jeugdwet ondersteuning/zorg krijgen (artikel 1 lid 1 sub c Wzd).

Ook forensische patiënten die in een Wzd-accommodatie verblijven, vallen vanaf het moment van opname onder de Wzd. Let op: de wet zorg en dwang geldt niet alleen in instellingen, maar ook in de thuissituatie (ambulant) en in kleinschalige woonvormen.

Wat is onvrijwillige zorg?

Onvrijwillige zorg wordt omschreven als ‘zorg waartegen de cliënt of zijn vertegenwoordiger zich verzet’. Daarbij maakt het niet uit of de cliënt wilsbekwaam is of niet. Onvrijwillige zorg is bijvoorbeeld:

• het beperken van mogelijkheden om het eigen leven in te richten;
• maatregelen zoals beperking van de bewegingsvrijheid;
• insluiten;
• het uitoefenen van toezicht op betrokkene;
• gedwongen medicatie.

Handige informatie over de Wzd

Wanneer u beschikt over goede kennis over de Wzd, stelt het u in staat veilige zorg te beiden aan uw cliënten. Hieronder hebben wij wat handige links geplaatst die u hierbij zouden kunnen helpen.

• Deze test van Zorg voor beter geeft u inzicht in uw huidige kennis over de Wzd. Erg leerzaam en geeft een goede samenvatting van belangrijke informatie rondom de Wzd.
• Uitgebreide informatie van het ministerie van VWS over de Wet zorg en dwang is hier te vinden.
• Wanneer u tijdens uw werk te maken heeft met onvrijwillige zorg en nog niet volledig op de hoogte denkt te zijn van de Wzd, kunt u deze gratis e-learning doen.
• Loopt u aan tegen knelpunten bij het invoeren van de Wet zorg en dwang (Wzd)? Dan kunt u het coördinerend team voor de implementatie Wet zorg en dwang inschakelen. Deze ondersteuning wordt geboden door het ministerie van VWS.
• De landelijke kennisorganisatie Vilans geeft ook veel nuttige informatie en antwoord op uw vragen over de Wzd.
• De Wet zorg en dwang regelt dat cliënten met een verstandelijke beperking en/of een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie) recht hebben op een cliëntenvertrouwenspersoon. Er zijn vier aanbieders geselecteerd voor het leveren van cliëntenvertrouwenspersonen in alle zorgkantoorregio’s. Een overzicht daarvan vindt u hier.